İnsan insana benzer... Ya karikatür karikatüre?

İnsan insana benzer derler ya... Aynı şey karikatür için de geçerli. Bazen birbirini hiç tanımayan nice karikatürist, kilometrelerce uzaktaki bir meslektaşının çizdiği espiriyi neredeyse aynı şekilde düşünüp çizebiliyor. Bazen "intihal" koksa da yaşanabilecek olan bir durum bu.

Örneğin Levent Gönenç, bloglarından birinde bu benzer karikatür meselesine pek çok örnek gösteriyor. Buradan, buradan ya da buradan Gönenç'in dikkat çektiği benzer karikatürlere örnekler incelenebilir.

Peki benzer karikatür meselesi iki mizah dergisinin kapak karikatüründe yaşanırsa ne olur?

Penguen'in lokomotif çizerlerinden Erdil Yaşaroğlu Nisan 2012'de Hür Kamu Çalışanları Sendikası ('nın dergisi) için verdiği röportajda, haftalık mizah dergilerinin kapak karikatünün nasıl çizildiğini şöyle anlatıyordu:

- Çok ses getiren kapaklar yapıyorsunuz. Penguen'in kapakları nasıl belirleniyor?

- Bütün dergi çalışır. O nedir biliyor musun? Herkes kendi rahatsız olduğu şeyleri çizer eskiz halinde. Haftada bir editoryal bir toplantımız vardır. Bütün dergi ordadır. Hep birlikte masaya otururuz. Ve kahvaltılı, tatlılı matlılı eğlenceli bir toplantı yaparız. Herkes karikatürlerini, rahatsız olduğu konulara dair eskizleri masaya koyar. Onların arasından bakarız. Hakikaten kapak olabilecek bir şey varsa onu çekeriz. En iyi çizebilecek, yani o çizgiye göre şekerli bir çizgi lazım, daha ciddi lazım, komik lazım falan, kim çizsin diye karar veririz o çizer. Espri yoksa, oturup hep beraber önce konuyu belirleriz tartışırız aramızda. Penguenin kapağı hangi konuda olsun diye. Onu seçtikten sonra herkes oturup düşünmeye başlar. Saçmalarız, sohbet ederiz. Birbirimize atarız ederiz. Abuk sabuk fikirler çıkar. Ama önünde sonunda bir şekilde bulunur o kapak.

Kapak karikatürünün nasıl ortaya çıktığını öğrenmiş olduk. Peki sözünü ettiğim benzer kapaklar hangi dergilerde yayınlandı?

Aşağıdaki ilk kapak Uykusuz dergisinin 29 Mart 2012 tarihli kapağı:

 

İkinci kapak ise Leman dergisinin 23 Mayıs 2013 tarihli kapağı:

Aradan 1 yıl geçtikten sonra aynı espiriyi başka bir dergide görmek ilginç geldi. Gönenç bu benzeme durumlarını şöyle yorumluyor:

Karikatürcü bir zaman, bir yerde, bir karikatür görür ve büyük ihtimalle onu görüntü olarak hafızasında saklar; gün gelip aynı espriyi bulduğunda artık o esprinin bir başkasına ait olduğunu hatırlamaz. Fikrimce, aşağıdaki karikatürler arasındaki benzerlik bu şekilde açıklanabilir.

Her halde gerçekten de böyle yorumlamak lazım. Yoksa kapak karikatürü için bir araya gelen bütün derginin birden 1 yıl önce rakip dergide çizilen karikatürü hatırlamamasının başka bir gerekçesi olamaz değil mi?